پلاستیک چیست؟ معرفی انواع پلاستیک

پلاستیک یکی از دسته مواد پلیمری است که نفوذ بسیار قابل‌توجهی در زندگی روزمره ما پیدا کرده است. از لوازم مصرفی تا قطعات لوازم منزل و خودرو، از اسباب‌بازی تا لوازم یک‌بارمصرف و از بافت پارچه تا بسته‌بندی، پلاستیک کاربرد چشمگیری در زندگی ما دارد. پلاستیک، قابل‌انعطاف، بادوام، ضدآب و ارزان است و می‌توان برای ساخت انواع قطعات از آن استفاده کرد. انواع پلاستیک هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و توسط دستگاه‌های مختلف تولید می‌شوند. اما پلاستیک چیست و انواع آن کدام است؟ با ما همراه باشید.

پلاستیک چیست؟

پلاستیک از لحاظ علمی نوعی پلیمر پیچیده مصنوعی است. این ماده شباهت‌هایی به مواد پلیمر طبیعی در گیاهان و برخی درختان دارد. این پلیمرها از مواد آلی حاصل از پالایش نفت به دست می‌آیند. پلاستیک‌هایی که ما با آن‌ها سروکار داریم، از ترکیب مولکول‌های بزرگ زنجیر ساخته می‌شوند. ماده اولیه همه مواد پلیمری و پلاستیکی در کارخانه‌های پتروشیمی تولید شده و توسط دستگاه‌های مخصوص، ذوب و قالب‌گیری می‌شود. 

محصولات مرتبط

پاکت کرافت

جعبه کیبوردی

ویژگی‌های مهم انواع پلاستیک

با این که انواع پلاستیک ممکن است از لحاظ ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی با هم تفاوت داشته باشند؛ اما همه آن‌ها کم‌وبیش این خصوصیت‌ها را دارند:

1. دوام بالایی دارند و به‌راحتی توسط عوامل محیطی تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرند.
2. نسبت به چگالی خود، مقاومت کششی و ضربه‌ای بالایی دارند.
3. چگالی پایین و وزن کمی دارند.
4. تقریباً در تمامی زمینه‌ها و کاربردها در اطراف ما وجود دارند.
5. با استفاده از قالب‌گیری به هر شکلی در می‌آیند.
6. مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب و عوامل شیمیایی دارند.
7. عایق الکتریکی و حرارتی محسوب می‌شوند.
8. با آن‌ها می‌توان بافت و شکل‌های دلخواه را ایجاد کرد.
9. فابلیت رنگ‌پذیری و شفافیت بالایی دارند.
10. قیمت تمام شده قطعات پلاستیکی در مقایسه با دیگر متریال‌ها، پایین‌تر است.

آشنایی با انواع پلاستیک

با این که همه انواع پلاستیکی از پلیمرهای نفتی به دست می‌آیند؛ اما باتوجه‌به درصد مواد افزودنی و طرز ساخت، می‌توان پلاستیک‌ها را به 7 دسته بزرگ تقسیم‌بندی کرد. در ادامه با انواع پلاستیک و ویژگی های آنها آشنا می‌شویم:

1. پلی اتیلن PE

پلی‌اتیلن یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع پلاستیک است که ما از آن استفاده می‌کنیم. باتوجه‌به چگالی مواد مصرفی، این ماده می‌تواند در کاربردهای مختلف استفاده شود. نوع کم‌چگالی و نرم‌تر این ماده در تولید پلاستیک‌های خرید، بطی پلاستیکی، صنایع بسته‌بندی و تولید ظروف قابل‌بازیافت به کار می‌رود. در مقابل پلی‌اتیلن با چگالی بالا در تولید لوله‌های آب و گاز، ساخت وسایل ورزشی، وسایل نظامی و ایمپلنت‌های داخلی به کار می‌رود.

2. پلی کربنات

یکی از انواع پلاستیک است که بسیار بادوام است و حالتی سخت و مقاوم دارد. از ورق‌های پلی‌کربنات شفاف می‌توان به‌جای شیشه استفاده کرد. این ماده مقاومت بالایی در برابر سایش، عوامل محیطی و حلال‌های شیمیایی دارد. از پلی‌کربنات در صنایع خودروسازی و برای ساخت قطعات مختلف خودرو، صنایع بسته‌بندی و برای تولید شیشه‌ها و بسته‌های مقاوم، ساخت عینک و انواع لنز، لوازم بهداشتی و پزشکی، قطعات کامپیوتری و انواع قطعات نظامی، استفاده می‌شود.

3. پلی پروپیلن یا PP

پلی‌پروپیلن یا PP یکی از انواع پلاستیک بسیار پرکاربرد در جهان است. به‌خاطر ویژگی‌های این ماده، پلی‌پروپیلن بسیار انعطاف‌پذیر است و به‌علاوه یک ماده ترمو پلاست نامیده می‌شود. این ماده در برابر گرما بسیار مقاوم است، ترک نمی‌خورد، نمی‌شکند و در برابر اسیدها و مواد شیمیایی گوناگون مقاومت بالایی دارد. از پلی‌پروپیلن یا PP در ساخت انواع قطعات خودرو، ظروف غذا، ظروف آزمایشگاهی و ابزار و وسایل پزشکی استفاده می‌شود.

4. پلی‌استر یا پلی اتیلن ترفتالات (PET یا PETE)

یکی دیگر از انواع پرکاربرد پلاستیک، پلی‌استر است. این ماده از ترکیب مواد پتروشیمی نفتی و ترکیباتی از زغال‌سنگ تولید می‌شود. از ویژگی‌های مهم این ماده، ضد آب بودن است. به‌علاوه از پلی‌استر می‌توان الیافی طویل ایجاد کرد که مقاومت بالایی دارند. از پلی‌استر در صنعت نساجی و صنایع بسته‌بندی به‌صورت گسترده استفاده می‌شود. پلی‌استر به دلیل این که به‌خوبی می‌تواند جلوی نفوذ اکسیژن را بگیرد، متریالی کاربردی برای تولید بسته‌بندی مواد خوراکی و بهداشتی فاسدشدنی است.

5. پی وی سی یا پلی وینیل کلراید (PVC)

PVC یکی از باارزش‌ترین و کاربردی‌ترین انواع پلاستیکی است که در حال حاضر تولید می‌شود. PVC باتوجه‌به درصد مواد و افزودنی‌هایی مانند نرم‌کننده‌ها، خواص مختلفی پیدا می‌کند. از این نوع پلاستیک باتوجه‌به نوع آن در موارد گوناگون استفاده می‌شود. مهم‌ترین کاربردهای این نوع پلاستیک، تولید لوله‌های آب و فاضلاب، تولید انواع پروفیل‌های ساختمانی، بطری‌ها و کابل‌های مختلف است. 

6. پلی استیرن (PS)

نوعی پلاستیکی از نوع شفاف است که برای تولید انواع محصولات پلاستیکی و در کاربردهای گوناگون به کار می‌رود. پلی‌استایرن بیشتر برای تولید محصولاتی که باید شفاف باشند به کار می‌رود؛ اما با افزودن رنگ و مواد دیگر می‌توان آن را به شکل مات یا رنگی درآورد. این ماده در تولید پلاستیک‌های شفاف و مات در صنایع بسته‌بندی که قرار است مقاومت بالایی داشته باشد به کار می‌رود. از این ماده همچنین برای تولید یونولیت، قطعات خودرو، لوازم آزمایشگاهی، اسباب‌بازی، لوازم آشپزخانه، بدنه لوازم‌خانگی و دیگر ابزارها استفاده می‌شود.

7. پلاستیک ای بی اس یا اکریلونیتریل-بوتادین-استایرن (ABS)

پلاستیک ای‌بی‌اس، یکی از مهم‌ترین و مقاوم‌ترین انواع پلاستیک موجود در بازار است. این ماده بسیار براق، مقاوم و دارای انعطاف بالا است. این نوع پلاستیک، مقاومت بسیار خوبی در برابر ضربه دارد و در انواع ضخامت‌ها و به‌صورت ورق هم در بازار وجود دارد. از این ماده در صنایع گوناگون مانند صنایع خودروسازی، ساخت چمدان، ضربه‌گیر و در ساخت برخی از اسباب‌بازی‌ها به کار برده می‌شود. 

پلاستیک ها و صنایع بسته بندی

پلاستیک یکی از مهم‌ترین متریال‌های مورداستفاده در صنایع بسته‌بندی در ایران و جهان است. با این که بسته‌بندی‌های کاغذی، مقوایی و پارچه‌ای بسیار شکیل و زیبا هستند؛ اما کمتر بسته‌ای را می‌توانید پیدا کنید که در بخشی از فرایند تولید آن از پلاستیک‌ها استفاده نشده باشد. بسته‌بندی‌های پلاستیکی، وزن کم و مقاومت بالایی در برابر رطوبت، حرارت و نور دارند. این بسته‌بندی‌ها، ارزان و شکل‌پذیر هستند و به‌راحتی باز و بسته می‌شوند. به‌علاوه به‌راحتی می‌توان پلاستیک‌هایی که برای بسته‌بندی مورداستفاده قرار می‌گیرد را شکل داد، رنگ کرد و در نهایت بازیافت کرد.
از انواع پلاستیک که امروزه برای بسته‌بندی محصولات استفاده می‌شود می‌توان به نایلون اشاره کرد که در حدود 80 درصد آن از پلی‌اتیلن سنگین ساخته شده است. ماده مهم دیگر در صنایع بسته‌بندی سلفون است که ماده اولیه مهم آن، پلی‌پروپیلن است.

سخن آخر

پلاستیک ماده‌ای است که بشر امروزی روزبه‌روز بیشتر با آن سروکار خواهد داشت. انواع پلاستیک باتوجه‌به ویژگی‌هایی جدید، روزبه‌روز در حال تکامل و به‌روزشدن هستند تا نیازهای ما را برآورده کنند. باتوجه‌به این که حفاظت از محیط‌زیست بیشتر موردتوجه بشر قرار گرفته است، استفاده از پلاستیک‌های قابل‌بازیافت، پرطرف‌دارتر از قبل خواهد شد. کاربرد انواع پلاستیک در بسته‌بندی‌های نوین باعث شده تا ما بهتر از کالاها و محصولات محافظت کنیم و از هدررفت سرمایه‌ها هم جلوگیری می‌کند.