چرا بسته بندی به اندازه ی خود کالا اهمیت دارد؟

بسته بندی، کالایی برای کالای شما

بسته بندی از آن جنبه مهم است که به مخاطب و مشتری نشان می‌دهد که کالای شما از دیگر کالا ها متمایز است و در نتیجه، از نگاه کیفیتی، تفاوتی قابل توجه با دیگر نمونه ها دارد. با وجود این که عمده ی تولید کننده ها به اهمیت و کاربرد بسته بندی آگاه و با آن آشنا هستند، ولی هنوز دگردیسی قابل قبولی در صنعت طراحی و بسته بندی کالا در ایران رخ نداده است. نگارنده بخشی زیادی از عقب ماندن ایران در زمینه ی طراحی و بسته بندی را ناشی از انتزاعی بودن طرح ها می‌داند. پس بر آن شدیم تا در این یادداشت، به نکته های "کاربردی" در طراحی و بسته بندی کالا (با محوریت برنج و کیسه ی برنج) بپردازیم تا از این راه، بسته بندی و طراحی کالا به بخشی از "تجربه و البته مصرف کالا" تبدیل شود.

طراحی و بسته بندی در کاربرد

1. بسته بندی را از کالا جدا نبینید: 

اشتباه بزرگی که بیشتر طراح ها مرتکب می‌شوند، این است که طراحی و بسته بندی را بخشی جدا از کالا می‌بینند. جدا به این معنا که پس از مصرف کردن کالا، طراحی و بسته بندی آن دور انداخته می‌شود. گرچه در بسیاری در مورد ها نمی‌توان از این موضوع پیش گیری نمود، اما نگارنده باور دارد که با گسترش تکنولوژی، امروز بیشتر و بهتر می‌توان به نوآوری های کاربردی در طراحی و بسته بندی دست یافت.

"بسته بندی کالا را به بخشی از تجربه ی کالا تبدیل کنید، به گونه ای که بسته بندی مکملی برای مصرف کالا و یا بهتر از آن، شرط لازم برای مصرف کالا باشد".

2. به دموگرافی مشتری ها آگاه باشید: فرض کنیم شما یک تولید کننده ی برنج هستید و در بیشتر شهرهای کشور نمایندگی و شعبه ی فروش قرار داده اید. حال نوبت به طراحی و بسته بندی کالا رسیده است و شما دو گزینه پیش روی خود دارید:

• همه ی کیسه های برنج را با طرحی یکسان و برند سازمان تولید و به مرکز های فروش بفرستید.

• طراحی و بسته بندی را با توجه به شرایط جغرافیایی و ویژگی مردم هر منطقه، انجام دهید.

همان گونه که حدس زدید، عمده ی تولید کننده ها روش نخست را بر می‌گزینند و نسبت به ویژگی و ساختار های دموگرافیک مشتری، بی توجه هستند. با این حال تجربه نشان داده که هرچه طراحی و بسته بندی سفارشی تر و منطبق بر میل و سلیقه ی اجتماعی و فرهنگی مشتری باشد، ضریب نفوذ آن در بازار هدف بیشتر است.

"طراحی و بسته بندی را سفارشی و منطبق بر سلیقه ی مشتری انجام دهید".

3. شهر ما خانه ی ما: می‌دانیم که رفته رفته، بر دغدغه های محیط زیستی مردم افزوده می‌شود و جامعه ها بیش از پیش به آرمان ها و سرمایه های محیطی خود بها می‌دهند و پس لرزه های این نگرانی را می‌توان در توجه مردم به مصرف کالا های مختلف و بسته بندی کالا یافت. ترکیب هایی چون تجدید پذیر، تجدید ناپذیر و باز یافتی و غیر بازیافتی، بیش از هر مقطع زمانی دیگری به گوش می‌رسند و همین نشان می‌دهد که چه مسئولیت سنگینی بر دوش طراح بسته بندی کالا قرار دارد. به همین جهت پیشنهاد می‌شود تا حد امکان، بسته بندی قابل باز یافت باشد و یا دست کم، آسیب چندانی به محیط زیست وارد نسازد. 

در پایان با بیان چند نکته ی مهم در بسته بندی هرچه بهتر برنج، بحث را به پایان می‌بریم.

بسته بندی باید:

• مانا باشد: بسته بندی برنج باید ماندگار، ایمن و قابل اطمینان باشد. این بسته بندی باید بتواند از برنج در مقابل رطوبت هوا نگه داری کند.

• تمیز و سالم باشد: گرچه این مورد در همه ی زمینه ها کاربرد دارد، اما اهمیت آن در صنعت های غذایی بیشتر است. این نکته ی مهم را فراموش نکنید که برنج ماده ای غذایی است و با سلامتی مصرف کننده در ارتباط است. پس تا جایی که امکان دارد، بسته بندی تمیز و سالم باشد. حتی یک لکه ی کوچک هم ممکن است مشتری را نسبت به کالا بی میل کند.

• جمع و جور باشد: باید بتوان آن را راحت از قفسه ی فروشگاه برداشت و به خانه برد.

• قابل تشخیص باشد: هر چقدر هم که مورد های پیشین را رعایت کرده باشید، بسته بندی (و به ویژه اطلاعات درج شده بر آن از جمله نام برند و اطلاعات مربوط به کیفیت کالا) باید برای مشتری قابل تشخیص باشد. انتظار نداشته باشید مشتری وقت و حوصله ی کافی برای تشخیص کالای شما از میان صد ها کالا را داشته باشد.

• چشم گیر باشد: چشم گیر و جذاب بودن طراحی و بسته بندی، شرط لازم است ولی کافی نیست.